W dniu 25 lipca 2023 r. w Rada Unii Europejskiej zatwierdziła najnowszą dyrektywę dotyczącą efektywności energetycznej, która jest integralnym elementem pakietu znanego jako “Fit for 55”. Głównym celem tych nowych regulacji jest zredukowanie ogólnego zużycia energii w całej Unii Europejskiej o 11,7% do 2030 roku (w porównaniu z prognozami zużycia energii na 2030 r. sporządzonymi w 2020 r.).
Zgodnie z procedurą, nowe przepisy wejdą w życie w ciągu 20 dni od ich opublikowania w Dzienniku Urzędowym UE, co oznacza, że państwa członkowskie będą musiały zacząć działać i dostosowywać swoje strategie energetyczne do nowych wymogów.
Założenia
Zgodnie z niniejszą dyrektywą wszystkie kraje członkowskie są zobligowane do podjęcia działań w celu osiągnięcia ograniczenia zużycia energii. Każdy kraj ma za zadanie opracować zintegrowane krajowe plany w dziedzinie energii i klimatu (KPEiK) zawierające orientacyjne wkłady i trajektorie osiągnięcia globalnego celu. Projekty zaktualizowanych KPEiK miały być przedstawione w czerwcu 2023 r., a ostateczne plany zostaną przedstawione w 2024 r.
W latach 2024-2030, cel rocznych oszczędności energii w stosunku do zużycia energii końcowej będzie stopniowo wzrastał. W tym okresie państwa członkowskie będą dążyć do osiągnięcia nowych rocznych oszczędności, które średnio wyniosą 1,49% zużycia energii końcowej do osiągnięcia poziomu 1,9% do 31 grudnia 2030 r. W analizach celu mogą zostać uwzględnione oszczędności energii wynikające z polityki dotyczącej charakterystyki energetycznej budynków, środków pochodzących z unijnego systemu handlu uprawnieniami do emisji (dla instalacji, budynków i transportu) oraz specjalnych środków w zakresie energii.
Wzór na obliczenie wkładu krajowego będzie miał charakter orientacyjny. Kraje będą miały możliwość odstąpienia od tego wzoru o maksymalnie 2,5%.
Komisja przeprowadzi ocenę, czy sumy wszystkich krajowych wkładów wynoszą ogólny cel, który wynosi 11,7%. Jeżeli suma wkładów nie spełnia tego celu, Komisja wprowadzi korekty, aby zrekompensować niedobór (tzw. mechanizm wypełniania luk). Wzór ten będzie oparty na różnych czynnikach, takich jak poziom zużycia energii, PKB na mieszkańca, rozwój odnawialnych źródeł energii oraz potencjał oszczędności energii.
Aby ułatwić osiągnięcie wyznaczonych celów, kraje członkowskie będą miały do dyspozycji różne narzędzia i metody oszczędzania energii. Innymi słowy, nie ma jednego, sztywnego planu na to, jak osiągnąć założone cele – każde państwo może wybrać strategię, która najbardziej odpowiada jego specyficznej sytuacji i potrzebom. W skali całej Unii, limit dla zużycia końcowego energii to równowartość 763 milionów ton ropy naftowej. Natomiast jeśli chodzi o zużycie energii pierwotnej, pułap ten wynosi 993 miliony ton ekwiwalentu ropy naftowej. Dla wyjaśnienia – zużycie energii końcowej dotyczy energii zużytej przez użytkowników końcowych (odbiorców energii), a zużycie energii pierwotnej uwzględnia również energię wykorzystaną wytwarzania i dostaw energii.
Sektor publiczny pod lupą
Nie tylko prywatne przedsiębiorstwa, ale i publiczne instytucje stają w obliczu wyzwania zmniejszenia zużycia energii. Sektor publiczny otrzymuje teraz konkretny cel – redukcja rocznego zużycia energii o 1,9%. Ale to nie koniec obowiązków – państwa członkowskie będą musiały także zająć się kwestią efektywności energetycznej swoich budynków. Każdego roku, przynajmniej 3% powierzchni budynków publicznych będzie musiało zostać poddane procesowi renowacji, by zwiększyć ich efektywność energetyczną.
Zwalczanie ubóstwa energetycznego
Wraz z wprowadzeniem nowych regulacji, pojawia się formalna definicja ubóstwa energetycznego, co jest niezwykle istotne dla uwidocznienia i rozwiązania tego palącego problemu. Ubóstwo energetyczne, dotykające przede wszystkim osoby i gospodarstwa domowe o niskich dochodach, jest teraz priorytetem, co zobowiązuje do skupienia wysiłków na poprawie efektywności energetycznej właśnie w tych grupach.
Oznacza to, że osobom, którzy są narażeni na ryzyko ubóstwa energetycznego, przysługuje szczególna ochrona i wsparcie. To może obejmować pomoc w dostępie do energooszczędnych technologii, edukację na temat oszczędzania energii, czy finansowe wsparcie dla modernizacji domów w celu poprawy ich efektywności energetycznej.
Podsumowanie
Fit for 55 to decydujący krok w walce z globalnym ociepleniem, który wzywa do skoordynowanych działań zarówno ze strony prywatnych, jak i publicznych instytucji.
Zaproponowana ustawa narzuca osiągnięcie odpowiedniej redukcji zużycia energii przez całą Unię Europejską na drodze poprawy efektywności energetycznej. Jest to coś co dotknie wiele przedsiębiorstw niezależnie od dyrektywy CSRD – i w związku z uruchomieniem środków można patrzeć na te działania jak na szansę, a nie zagrożenie.
Należy pamiętać, że poprawa efektywności energetycznej powinna stanowić część strategii dekarbonizacji. Współpracując z firmami w zakresie przygotowywania planów dekarbonizacji (obejmujących również dobór technologii poprawiających efektywność energetyczną firm) widzę ogromne ilości energii, które zwyczajnie można zaoszczędzić.
A jak to mówią – najtańsza megawatogodzina to ta, za którą nie trzeba zapłacić.
Źródła
[1] https://www.consilium.europa.eu/pl/press/press-releases/2023/07/25/council-adopts-energy-efficiency-directive/ [2] https://www.pap.pl/aktualnosci/news%2C1601103%2Cunia-europejska-przyjela-dyrektywe-o-efektywnosci-energetycznej.html
